Afgelopen zondag bezocht ik een ‘Community’ dag van LinksBoven. LinksBoven is een beweging van GroenLinks- en PvdA-leden en partijlozen, die geloven in de kracht van brede linkse samenwerking, die dus méér inhoudt dan alleen een fusie van GroenLinks en PvdA. LinksBoven wil het ideologisch debat aanzwengelen. Ze schrijven op hun website: linkse idealen zijn noodzakelijker dan ooit. We willen vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid. Geen pleisters plakken, maar systeemverandering. Een duurzame, sociale en inclusieve toekomst voor iedereen.Maar wat betekenen die grote woorden? Welke stapjes zetten we naar onze idealen toe, zonder de grote ideeën uit het oog te verliezen? En hoe vertellen we ons verhaal aan de kiezer?
Duidelijk is, hoewel niet expliciet verwoord, dat LinksBoven
het fusieproject van PvdA en GroenLinks wil beïnvloeden in linkse richting. Een
nobel streven dat, als het slaagt, mijn weerzin tegen de fusie zou kunnen
wegnemen.
Terugwinnen van de klassieke PvdA-achterban
Het programma van de dag was stevig. Een goede zet was om Alisa-Jo Janson uit te nodigen voor een debat over wat de ideologie van GroenLinks/PvdA zou moeten zijn. Zij is actief in de Jonge Socialisten en in de PvdA-groep Rood Vooruit, die een fusie niet ziet zitten, omdat daarmee de kans op het terugwinnen van de ‘klassieke achterban’ van de PvdA verkeken is. Zij discussieerde met Winne van Woerden, Hoofd Nieuwe Economie bij Oxfam Novib. Janson verwoordde de angst van Rood Vooruit dat bij een fusie van PvdA en GroenLinks nog meer traditionele kiezers van de PvdA zouden afhaken. Wel vond ze wel dat er geen fusie zonder visie kan plaatsvinden. Maar die visie zou vooral zeer praktisch en herkenbaar voor die mensen moeten zijn waarvoor links zegt op te komen.
V.l.n.r. Winne van Woerden, Alisa-Jo Janson en gespreksleider Roshano Dewnarain
Post-kapitalistische economie
Van Woerden benadrukte dat de ideologische basis van de fusiepartij kapitalistisch-kritisch zou moeten zijn, met een focus op een post-kapitalistische economie die het milieu, de bestrijding van armoede en uitbuiting in de derde wereld én verbetering van de positie van de ‘onderklasse’ in het Westen centraal stelt. Uiteraard kwam de vraag aan de orde of dit niet samen kan gaan: een radicaal-linkse, systeem kritische visie, gekoppeld aan een praktische politiek van wellicht kleine, maar voor veel mensen herkenbare stappen die hun kansen op een hoger loon, beter onderwijs en betaalbare huisvesting doen toenemen.
Dit samengaan van theorie en praktijk lijkt een logisch abc’tje,
maar de geschiedenis van links leert dat dit geenszins het geval is. De PvdA,
met haar eeuwige drang naar het midden, heeft immers vele linkse, praktische
zaken verkwanseld. Denk aan het uithollen van de sociale zekerheid, het loslaten
van de focus op betaalbare woningen en het negeren van een progressief
belastingbeleid dat bedrijven en vermogens aanpakt. En GroenLinks, zo wil de
kritiek, grossiert in onhaalbare voorstellen en is niet tot compromissen
bereid.
Gebruik de tactieken van rechts
Een ander actueel thema dat te maken had met de ideologie én de praktijk van de fusiepartij was hoe een sterke linkse oppositie tegen het racisme en fascisme van dit kabinet moet strijden. Maar liefst drie inleiders (Savriël Dillingh, Jaswina Elahi en Sybren Kooistra) kwamen met allerlei suggesties, die tegelijkertijd kritisch waren naar hoe de huidige fractie en partijbesturen van GroenLinks/PvdA opereren. Het gebrek aan mediamacht, het ‘de wijken ingaan’ alleen in verkiezingstijd, het braaf oppositie voeren tegen een door Wilders gedomineerd extreem-rechts kabinet, het achter de feiten aanlopen in plaats van zelf de agenda bepalen.
Savriël Dillingh putte uit het artikel wat hij in de Groene in
december samen met Marthe van Bronkhorst schreef onder de kop Zes ‘rechtse’
tactieken voor links. ‘Ook links kan de zondebokkaart spelen, maar wel
graag op de juiste minderheid: de extreemrijken. ‘De miljonairs hebben het
gedaan. De CEO’s! De aandeelhouders! De hoge heren!’ Benoem ze met naam,
toenaam, salaris en bonus. Durf ze te bevragen. ‘Waarom pikken kantoorhouders
potentiële woonruimte in?’ of ‘Wanneer gaan aandeelhouders nou eens écht
werken?’ Praat continu over ‘de aandeelhouders’, of ‘de Snuifas’. Dicht hen
alle problemen van ons land toe, van werkloosheid tot de wooncrisis. Een groot
voordeel: het is nog waar ook.’
Sybren Kooistra, een tijdlang campagne medewerker van GroenLinks, benadrukte dat GroenLinks/PvdA zich veel meer moet inspannen om een eigen (sociale) mediamacht op te bouwen met YouTube kanalen en podcasts. Jaswina Elahi bekritiseerde vooral de top-down benadering die in de GroenLinks/PvdA aanpak domineert. Een werkbezoek is niet genoeg. Waar het om gaat is om de zorgen van mensen serieus te nemen, daarmee politiek aan de slag te gaan en vervolgens terug te koppelen wat daarvan het resultaat is.
V.l.n.r. Gesprekleidster Sabine Scharwachter, Sybren Kooistra, Jaswina Elahi en Sayriël Dillingh
Navelstaren
Met een ietwat schizofreen gevoel verliet ik de bijeenkomst. Terecht werd er veel kritiek geleverd op het ‘navelstaren’: de vele interne beslommeringen die de besturen van GroenLinks en de PvdA aan het werk houden. Het bouwen aan een mediamacht, het initiëren van acties tegen dit boosaardige kabinet met een ledenbestand van 100.000 mensen, het coördineren van aansprekende initiatieven van al die gemeenteraads- en provinciale statenleden: er gebeurt niets aan dit soort voor de hand liggende activiteiten. Aan de andere kant: een fusie van twee politieke partijen voorbereiden en implementeren gaat niet over één nacht ijs, zo weet ik uit ervaring
Ik zie net de laatste poll op mijn scherm verschijnen: GroenLinks/PvdA min 1
zetel. Alle andere (linkse) oppositiepartijen staan op winst. Het fascisme rukt op. Zoals het nu gaat, kan dus niet verder.