Deze maand verscheen 'Een links verhaal' dat met name voor fusiepartijgangers interessant is. Parlementair journalist Coen van de Ven volgde het fusieproces van GroenLinks en PvdA vanaf het moment dat in 2021 nauwere samenwerking tussen beide partijen groeide. Hij schreef daar een aantal artikelen over in de Groene Amsterdammer, dat de grondstof vormt voor ‘Een links verhaal, hoe GroenLinks en de PvdA ondanks alles één werden’.
Klaver valt van zijn geloof
‘Het linkse verhaal’ van Coen van de Ven is in hoge mate een journalistiek boek dat in twintig hoofdstukken, die veelal aan sleutelfiguren zijn opgehangen, de weg beschrijft die het fusieproces heeft afgelegd, soms strompelend. We lezen hoe Jesse Klaver van zijn geloof valt dat hij van GroenLinks de grootste partij van het land kan maken waardoor hij in het Torentje zou belanden. We lezen hoe zijn PvdA-collega fractievoorzitters (achtereenvolgens Lilianne Ploumen en Attje Kuiken) aanhaken bij zijn nieuw verworven inzicht dat nauwe samenwerking tussen beide partijen nodig is om links in Nederland sterker te maken. De beide partijvoorzitters, Katinka Eikelenboom (GroenLinks) en Esther-Mirjam Sent (PvdA) bewegen in dat hele fusie proces mee, en dringen soms aan op versnelling (Eikelenboom) dan wel vertraging (Sent). Rode draad in dat hele proces, en dat wordt goed beschreven, is dat de PvdA’ers zich veel bewuster zijn van de noodzaak om de hele partij mee te nemen, en dat de democratische structuur van de PvdA daartoe ook dwingt. Dat steekt schril af bij de manier waarop de partijtop van GroenLinks de leden erbij betrekt. Dat gebeurde nauwelijks.
 |
| Klaver |
Timmermans wilde gekroond worden
De weerstand tegen het fusieproces was in beide Tweede
Kamerfracties aanwezig, zij het bij een enkeling. Bij de PvdA ontstond RoodVooruit,
de groep rond Ad Melkert en Gerdi Verbeet. Bij GroenLinks, zo wil het linkse
verhaal, waren gemeenteraadsfracties in enkele grote steden (Nijmegen,
Amsterdam) kritisch. Maar veel invloed heeft dit ‘verzet’ niet gehad, Zeker ook
omdat Van de Ven in de wandelgangen noteerde dat vanuit de partijtoppen er
rekening mee werd gehouden dat van beide vleugels (rechtse sociaaldemocraten en
pacifistische cq socialistische GroenLinksers) mensen als lid zouden bedanken,
waar men niet rouwig om zou zijn. Veel aandacht besteedt Van de Ven aan de rol van de
groep RoodGroen, die vanaf het begin heeft ingezet op de fusie en op
belangrijke momenten blijkbaar een beslissend steuntje heeft gegeven, met name bij
de PvdA, om het fusieproces in gang te houden.
Treffend wordt beschreven hoe Frans Timmermans lijsttrekker werd. Hij was niet bereid om in het strijdperk te stappen met andere kandidaten, maar wilde ‘gekroond’ worden. Toen duidelijk werd dat Klaver voor de PvdA onbespreekbaar was als lijsttrekker, dwong GroenLinks de PvdA om uit hun twee kandidaten (Timmermans en de Amsterdamse wethouder Moorman) te kiezen. Het werd dus Timmermans.
 |
| Moorman |
Inhoudelijke analyse ontbreekt
De makke van ‘Een links verhaal’ is dat elke inhoudelijke analyse ontbreekt. Hier en daar wordt wel aangestipt dat in het nabije verleden de PvdA als bestuurderspartij, deel uitmakend van de regering, tot afgrijzen van oppositiepartij GroenLinks allerlei rechts beleid omarmde. Wat leidde tot de electorale neergang van de PvdA. Wat zijn de risico’s dat dit weer gaat gebeuren in de fusiepartij? Op welke onderwerpen is dit gevaar aanwezig? Welke beleidsvoorstellen moeten herkenbaar in een coalitieakkoord terecht komen? Ook andere voor een fusiepartij belangrijke zaken komen niet aan de orde. Zoals: wat voor partijorganisatie komt er? Een democratische ledenpartij of een van bovenaf gestuurde kiesvereniging? Wat is de electorale strategie? Is het streven gericht op bredere linkse samenwerking? Enzovoorts. In de meer dan 200 uur aan interview bandjes die Coen van de Ven met sleutelfiguren had uit te werken voor zijn boek werden dit soort vragen blijkbaar niet gesteld. Of schatte hij de antwoorden niet publicabel. En dat is in beide gevallen jammer.
Het ontbreken van dit soort toch belangrijke zaken komt er wellicht mede door dat Van de Ven geen enkele aandacht geeft aan twee groepen die wel degelijk van zich hebben laten horen tijdens het fusieproces: LinksBoven en De partij is van ons. Beide groepen bestaan uit GroenLinks- en PvdA-leden. LinksBoven, dat succesvol was op de laatste twee congressen met aan aantal amendementen en moties, beoogt de fusiepartij zoveel mogelijk naar links te trekken. De partij is van ons kiest volgens haar manifest voor een democratische, actieve ledenpartij die geworteld is in de samenleving.
 |
| De in 1989 gekozen Tweede Kamerfractie van GroenLinks. Staand v.l.n.r.: Wilbert Willems, Paul Rosenmöller en Ina Brouwer. Zittend: Ria Beckers, Andrée van Es en Peter Lankhorst. |
Fusie GroenLinks
Al lezend moest ik af en toe terugdenken aan het fusieproces in 1989 toen GroenLinks tot stand kwam. In dat proces was ik vanaf het begin tot het eind betrokken vanuit en namens de PSP. Ook dat proces moest versneld worden, omdat het kabinet tussentijds kwam te vallen. Een versneller was, net als nu, een referendum dat in dit geval in de PSP plaatsvond om te onderhandelen met CPN en PPR. Maar tot dat referendum werd, anders dan nu, door het PSP-congres besloten. Een overeenkomst is weer dat, net als blijkt uit ‘Een links verhaal’, de sleutelfiguren lang volhielden voor hun achterban dat fusie niet het doel was, terwijl ze dat wel degelijk van plan waren. Een groot verschil is weer dat de toenmalige Tweede Kamer fracties (PPR en PSP, samen slechts 3 mensen) niet rechtstreeks bij het fusieproces waren betrokken. Ik hield Andrée van Es, die er positief in stond, wel op de hoogte, maar zij nam niet deel aan welke onderhandeling dan ook. Beide PPR- kamerleden (Ria Beckers en Peter Lankhorst) waren tegen de fusie, en kregen daarin hun partijbestuur mee, maar konden de fusie uiteindelijk niet verhinderen door ingrijpen van de PPR-partijraad. Een overeenkomst is weer dat er druk van buiten de Kamerfracties nodig was om de fusie voor elkaar te krijgen. Nu was dat volgens Van de Ven RoodGroen, in 1989 was dat het groepje partijleden, waar ik deel van uitmaakte, dat bekend stond als FC Sittardia, de toenmalige woonplaats van Europarlementariër Nel van Dijk.
Hoe het ook zij, de fusie van GroenLinks en PvdA lijkt onomkeerbaar.
Of dit links Nederland vooruit helpt moet nog blijken. De eerste test is op 22
oktober.
